Ciało/Umysł to jeden z najstarszych festiwali tańca w Polsce, miejsce wielu ważnych wydarzeń, odkryć, międzynarodowej współpracy. Konsekwentnie promuje niezależną, światową sztukę tańca ze szczególnym nastawieniem na dialog międzykulturowy, wspieranie empatii, wzajemnego zrozumienia i szacunku. Festiwal stał się rozpoznawalny jako wydarzenie, które umożliwia zapoznanie się z nowymi tendencjami w sztuce tańca i performansu, zrywa ze standardowymi rozwiązaniami twórczymi, prowokuje do myślenia.
Po globalnym doświadczeniu izolacji i ?zatrzymania?, tegoroczna edycja Festiwalu Ciało/Umysł kieruje się ku przestrzeni (wewnętrznej i zewnętrznej) oraz oddechowi, który jest jedynym pośrednikiem między ciałem a życiem. Artyści będą definiować je na nowo w swoich pracach, a patronką tych procesów będzie prekursorka wolnościowego tańca zespolonego z rytmem natury ? Isadora Duncan
Ostatnim spektaklem poprzedniej edycji zamknęliśmy pewien rozdział Festiwalu Ciało/Umysł. Ucztowaliśmy możliwość wyrażania przez ponad 20 lat wolności, piękna i radości poprzez taniec, będących źródłem powstania festiwalu w 1995 roku. Pragnienia zostały zamanifestowane, ale jednocześnie pojawiła się świadomość konieczności zmiany, które wyraziłam podczas zamknięcia 18. edycji festiwalu. Wróciłam więc do punktu wyjścia, do momentu albo źródła tworzenia festiwalu i zdefiniowania go na nowo. Zatoczyłam wielki krąg, aby znów ?bosa?, ?naga? i ?głodna? zaciekawić się tym, co przed nami. Na duchową patronkę edycji festiwalu 2020 wybrałam Isadorę Duncan. Wtedy świat stanął. Ruch zwolnił. Taniec zastygł. Czy na pewno? Dla mnie to nie jest czas zatrzymania, ale raczej przyspieszenia, szybkiego ruchu, niemal rewolucji. Czas powodujący zmianę, transformację, po której przychodzi nowe, szybciej, inaczej, nieznanie i nie będzie tak samo.
Legendarna amerykańska choreografka i tancerka, od której wszystko się zaczęło, zostawiła za sobą historię i zaczęła tworzyć ją na nowo. Nie zdawałam sobie sprawy, że wybór jej na duchową przewodniczkę 19. C/U stanie się aż tak aktualny i tak precyzyjnie odzwierciedli pytania o wolność w obecnym stanie świata.
Isadora Duncan nie tylko zrewolucjonizowała taniec XX wieku, ale także stała się ikoną feminizmu, stworzyła nowy model funkcjonowania tańca w przestrzeni publicznej, jako nomadka i freelancerka. Wpłynęła na obieg ekonomiczny w kulturze, funkcjonując według ? popularnego dziś, a wówczas dopiero się kształtującego ? modelu pozainstytucjonalnego i pozyskując na swoją działalność środki prywatne i państwowe. Postawiła na wolność w ekspresji tańca, wyszła boso i z rozwianym włosem w plener, by tańcząc synchronizować wewnętrzny rytm z pulsem ziemi. Ona także ? wyznawczyni wolnej miłości, bohaterka licznych, nie zawsze szczęśliwych romansów, samotna matka, która straciła dzieci w dramatycznym wypadku ? potrafiła życiowe tragedie zamienić w dający jej siłę i energię do życia taniec. Przez pryzmat jej postaci będziemy badać nowe zjawiska kultury i tańca.
Zmian ekonomicznych, ekologicznych, etycznych, politycznych, religijnych? Dokąd one doprowadzą? Jeszcze nie wiemy. Jesteśmy w procesie, któremu się przyglądamy i który musimy polubić. Dlatego idea procesu została niejako wpisana w tegoroczny program C/U. Zwykle festiwalowy przegląd spektakli i wydarzeń trwa kilkanaście intensywnych dni, jednak w tym roku eksperymentujemy w sieci i rozszerzamy czas festiwalu. Zapraszamy widzów do bycia z nami przez dłuższy okres, aby mogli być świadkami kolejnych etapów. Wiele prac na tegoroczny festiwal powstaje w samotności, odosobnieniu albo w małym gronie. Czas praktyki ?uwięzienia? sprzyja szczerej rozmowie z samym sobą, wypowiedzeniu siebie. W tym kontekście pojawia się cykl wywiadów, dających możliwość wniknięcia w ?ekosystem? polskich twórców. W okresie lockdownu, pracujący na co dzień w relacji z przestrzenią oraz innymi tancerzami, zostali ? jak cale społeczeństwo ? zamknięci w swoich mieszkaniach. Cały dostępny materiał do pracy sprowadził się do własnego ciała, oddechu i zapośredniczonych kontaktów on-line. Rozmowy przed kamerą są okazją, by zajrzeć do ?wnętrza? twórcy, poznać jego lektury, rytuały, przemyślenia, inspiracje, sposoby na przetrwanie.
Premiery rodzimych twórców wypełnią w tym szczególnym roku główną część festiwalowego programu. Nie tyle bezpośrednio odwołują się oni do dzieł Isadory Duncan, co reinterpretują bliskiej jej idee i wątki, które jako pierwsza wprowadziła w świat tańca. Marta Ziółek w pracy ?Monstera? zaprosi na wycieczkę po kobiecych energiach i doświadczeniach ciała; Ilona Trybuła poszuka nadziei na piękno w chaosie; Paweł Sakowicz będzie zaglądał w ciemne zakamarki romantyzmu, badał podświadomość i pociąg do tajemnicy; Iwona Olszowska w iście duncanowskim duchu będzie transformować tragedię i traumę w życie i taniec.
Pojawi się też nowa praca odkrytego wiele lat temu dla polskiej publiczności przez C/U głośnego francuskiego choreografa i przekornego reformatora współczesnego tańca, Jérôme?a Bela. Po raz pierwszy w Polsce pokażemy spektakl pod tytułem ? a jakże ? ?Isadora Duncan?, w którym publiczność będzie miała okazję zobaczyć, a nawet zatańczyć oryginalną choreografię Duncan, ucieleśnioną przez doświadczoną, dojrzałą tancerkę Elisabeth Schwartz. Drugie wydarzenie zagraniczne dotykać będzie szczególnej ekspresji życia wewnętrznego poprzez oddech ? krzyku. Belgijska artystka młodego pokolenia Sarah Vanhee przedstawi wykład performatywny ?Collected Screams?, swoistą antologię rozmaitych wykrzyczanych komunikatów wyrażających pełną skalę emocji ? od bólu, przez wściekłość, po ulgę.
Premierowy program uzupełnią istniejące już prace: Aleksandry Bożek-Muszyńskiej, która uwięziony w nas krzyk zamieni w śpiew ? la Violetta Villas oraz Kasi Wolińskiej, która poruszy polityczne wątki w praktyce tańca Isadory Duncan. Pokazane zostaną także prace w procesie. Iza Szostak wykreuje dla nas awatara Isadory, a Renata Piotrowska zaprezentuje swoje najnowsze badania nad tematem kobiecości i samostanowienia.
Program wzbogacą eseje praktyczek i teoretyczek tańca pod redakcją Hanny Raszewskiej-Kursy, w których autorki przedstawiają fenomen i dorobek Duncan z różnych perspektyw, dotykając tematów społecznych i kulturowych. Odbędzie się także polska premiera publikacji belgijskiego artysty Davida Webera-Krebsa, który pięć lat temu na C/U w ramach wyrażania troski o klimatyczne losy świata gasił światła w teatrze. Tym razem, w momencie zamknięcia teatrów w Europie, zapytał artystów i ludzi kultury o ich wizję teatru w przyszłości. Jak będzie wyglądał dzień otwarcia teatrów na nowo. Książka, która powstała z tego pytania ? ?And the Doors Opened Again? ? zawiera fantazje ponad siedemdziesięciu praktyków i teoretyków kultury. A dzięki Gilles?owi Jobinowi przyjrzymy się także tancerzom ? gigantom, których szwajcarski artysta wypuścił wolno z przestrzeni VR.
Ważnym elementem tegorocznej edycji C/U jest wyjątkowo obszerna reprezentacja rodzimej sceny tańca. Jako organizatorzy postanowiliśmy większość środków przeznaczyć na działania polskich artystów dotkniętych zawodowym przestojem. Jest to rekordowa liczba ponad 50-ciu polskich artystów, którzy w różnej formie obecni są na festiwalu. Dlatego, oprócz wspomnianych prac oraz zaglądania do ich ?wnętrza?, w festiwalowej sieci oglądać można kolejne odcinki ?21 lekcji tańca na XXI wiek?, inspirowanych słynną książką Yuvala Harariego. W krótkich filmach artyści przekazują ludzkości jeden gest, ruch lub praktykę ważne dla świata przyszłości. Bogactwo niezależnego, indywidualnego myślenia twórców wobec problemów codzienności, o których wiemy niewiele może być ważnym głosem i inspirującą lekcją pokory. Chcemy przypomnieć, że taniec to recepta na lepszy świat, o czym wiedziała już Isadora Duncan!
Na główne hasło 19. edycji Festiwalu C/U wybraliśmy zdanie-marzenie, które wielu z nas towarzyszyło w wielomiesięcznym zamknięciu: PRZESTRZEŃ JAK POWIETRZE. Z jednej strony odzwierciedla ono społeczeństwo, które dusi się w ograniczeniach, samopostanowieniach, narzuconych rygorach. Z drugiej pokazuje potrzebę wyrażania siebie, łykania tego powietrza, aby kreować i doświadczać pełni życia. Będziemy więc pląsać, leżeć na trawie, słuchać ciszy, pleść nitki, uczyć się uważności, medytować, krzyczeć, a nawet wrzeszczeć, aby z tego wszystkiego wytworzyć konieczną energię, transformującą do wolności wyrażenia nas samych. Przetransformujemy idee Isadory, napiszemy historię tańca na nowo, wychodząc podobnie jak ona od nieskończoności!
P.S.
Chciałabym wyrazić wdzięczność, że Festiwal Ciało/Umysł może wciąż kształtować warszawską scenę tańca i nie mogę się doczekać spotkania z widzami!
Edyta Kozak,
dyrektor artystyczna
Festiwalu Ciało/Umysł
